Trong điều kiện tăng trưởng kinh tế suy giảm, thị trường tiền tệ, tài chính, bất động sản tiềm ẩn không ít rủi ro, hoạt động sản xuất, kinh doanh (SXKD) gặp nhiều khó khăn do thiếu đơn hàng, việc làm, thu nhập của người lao động bị giảm… thì việc đẩy nhanh các dự án sử dụng vốn đầu tư công (VĐTC) để bù đắp vào những thiếu hụt từ khu vực kinh tế tư nhân là rất cần thiết.

Ngay từ đầu năm 2023, UBND tỉnh Yên Bái đã tích cực chỉ đạo và ban hành nhiều văn bản, giải pháp để đẩy nhanh giải ngân VĐTC. Đồng thời thành lập tổ công tác để giải quyết, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong công tác giải ngân VĐTC. Tỉnh cũng đã tổ chức nhiều đoàn đi kiểm tra thực tế tại các dự án, nhất là các dự án động lực, trọng điểm để nắm bắt và kịp thời tháo gỡ ngay những khó khăn trên tinh thần khẩn trương và quyết liệt, nhằm đẩy nhanh tiến độ thi công các dự án.

Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư, kết quả giải ngân VĐTC trong 9 tháng năm 2023 ước đạt 4.043,7 tỷ đồng, chiếm 29,4%, đạt 63,6% kế hoạch, tăng 6,7% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, vốn ngân sách Nhà nước ước đạt 3.015,5 tỷ đồng, chiếm 74,5%, đạt 58,8% kế hoạch, tăng 11,7% so với cùng kỳ; vốn vay từ các nguồn khác ước đạt trên 71 tỷ đồng, chiếm 1,7%, đạt 94,7% kế hoạch, tăng 1,7 lần so với cùng kỳ; vốn tự có của doanh nghiệp Nhà nước ước đạt 62,4 tỷ đồng, chiếm 1,5%, đạt 65,7% kế hoạch, tăng 37,4% so với cùng kỳ; vốn khác ước đạt 894,7 tỷ đồng, chiếm 22,1%, đạt 84,9% kế hoạch, giảm 7,7% so với cùng kỳ.

Tiến độ giải ngân các nguồn vốn thuộc khu vực Nhà nước qua hệ thống TABMIS của Kho bạc Nhà nước từ đầu năm đến hết ngày 31/8/2023 đạt 2.346,2 tỷ đồng, đạt 37,9% kế hoạch vốn đã được phân bổ là 6.186,8 tỷ đồng (cùng thời điểm này năm trước đạt 1.902,8 tỷ đồng, đạt 43% kế hoạch vốn được phân bổ).

Theo lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư, việc thực hiện kế hoạch đầu tư công và tiến độ giải ngân vốn xây dựng cơ bản năm 2023 của tỉnh không đạt được mục tiêu như kịch bản giải ngân đã phê duyệt và còn những tồn tại, hạn chế do tiến độ thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư các dự án chưa đáp ứng yêu cầu.

Đến nay, mới có 5 dự án đã khởi công (bằng 2%); 64 dự án đang thực hiện công tác lựa chọn nhà thầu (bằng 26,7%); 53 dự án đã có quyết định đầu tư nhưng chưa trình kế hoạch lựa chọn nhà thầu (bằng 19,6%); còn 118/240 dự án chưa hoàn thành thủ tục đầu tư (bằng 48,8%).

Công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) một số dự án chưa đáp ứng được tiến độ thi công công trình, (công tác GPMB còn tồn tại ở 23 dự án); đặc biệt, đối với các dự án trọng điểm như dự án phát triển tổng hợp các đô thị động lực – tiểu dự án thành phố Yên Bái; dự án đường nối quốc lộ 32 với đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai (IC15).

Nhiều đơn vị chủ đầu tư chưa thực sự nỗ lực, phấn đấu để bảo đảm tiến độ giải ngân theo tiến độ theo cam kết và kịch bản đã được UBND tỉnh phê duyệt; những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai chưa được phản ánh về các cơ quan chức năng có thẩm quyền để kịp thời tháo gỡ.

Để giải ngân hết kế hoạch VĐTC năm 2023, còn hơn hai tháng cuối năm, tỉnh cần tập trung đẩy nhanh tiến độ thi công của các công trình, dự án, đảm bảo chất lượng, tiến độ tại tất cả các khâu của dự án, xây dựng tiến độ chi tiết đối với từng dự án, đảm bảo yêu cầu về chất lượng, an toàn lao động, an toàn công trình và vệ sinh môi trường; kiên quyết thay thế những nhà thầu không đáp ứng được chất lượng, tiến độ theo yêu cầu đã đề ra.

Tiếp tục đẩy nhanh tiến độ đền bù, GPMB; chủ động tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, bảo đảm tiến độ thi công các công trình; khẩn trương hoàn thiện hồ sơ thanh toán đối với các dự án đã hoàn thành, các dự án chuyển tiếp, nhất là các dự án khắc phục hậu quả thiên tai, các dự án công trình trọng điểm; đối với các dự án có tiến độ thực hiện, tiến độ giải ngân thấp cần điều chuyển vốn sang cho các dự án đã hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng, các dự án có nhu cầu bổ sung vốn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện và tiến độ giải ngân các dự án trọng điểm, quan trọng, cấp bách…

Về lâu dài, tỉnh cũng cần tính toán và ban hành một “bộ giải pháp” mang tính căn cơ hơn trong công tác đầu tư xây dựng cơ bản trên tinh thần chủ động cắt giảm các thủ tục hành chính; đồng thời, xây dựng một quy trình khoa học từ khâu lập dự án đến triển khai thi công, nhất là phát huy được vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác tham mưu trên tinh thần cái gì có lợi cho tỉnh, có lợi cho dân thì làm, không sợ trách nhiệm hay cố tình đùn đẩy trách nhiệm cho nhau, kiên quyết nói không với việc “có vốn tiêu không hết”.